12 снежня 1988 года на Беларусь прыехала афіцыйная камісія з суседняй краіны. Яе ўзначальваў дырэктар Каралеўскага замка ў Варшаве, прафесар Аляксандр Гейштар, гісторык. У склад дэлегацыі ўваходзілі: прафесар Тадэвуш Дзержыкрай-Рагальскі, антраполаг; доктар Марэк Квяткоўскі, гісторык мастацтвазнаўства; доктар Тадэвуш Поляк, рэстаўратар; прафесар Анджэй Загорскі, гісторык; магістр Яцэк Рулевіч, юрыст з Міністэрства культуры і мастацтва; доктар Збігнеў Пяноўскі, археолаг; рэдактар і публіцыст Збігнеў Сьвенх; рэдактарка і публіцыстка Аляксандра Згажэльска; фотаграфікі Адам Буяк і Эдвард Граховіч; консул Генрык Каліноўскі з Генеральнага Консульства ПНР у Мінску.

Аўтары большасці артыкулаў аб перазахаванні Панятоўскага ў 1938 годзе лічылі, што Вавэль – гэта найбольш адпаведнае месца для апошняга спачыну караля. У якасці аргумента яны адзначалі, што без рэформаў часоў Станіслава Аўгуста, без Канстытуцыі 3-га Мая, без росквіту навукі, адукацыі і культуры Польшча наўрад ці перажыла б расійскую няволю. Другая група – суровыя крытыкі – пагаджалася на кафедральны сабор св. Яна ў сталіцы. І толькі некаторыя, абсалютна непрымірымыя, падтрымлівалі ссылку Панятоўскага ў правінцыйны Воўчын.

Станіслаў Аўгуст узышоў на трон у нядзелю 25 лістапада 1764 года. Урачыстасці, згодна з тагачасным каранацыйным цырыманіялам, доўжыліся тры дні. Сойм дазволіў, каб яны прайшлі ў Варшаве, а не на Вавелі ў страдаўняй сталіцы Кракаве. Такое адступленне ад традыцыі адбылося ў гісторыі Рэчы Паспалітай двойчы. Абодва каралі мелі імя Станіслаў, і ў абодвух быў трагічны лёс. І Станіслаў Ляшчынскі, і Станіслаў Панятоўскі, у адрозненне ад іншых польскіх манархаў, былі пахаваны па-за межамі краіны.

У 1922 годзе разам з ксяндзом-пралатам Канстанцінам Будкевічам крыпту Станіслава Аўгуста наведалі сябры Польскай Рээвакуацыйнай Дэлегацыі: ксёндз-прафесар Браніслаў Усас, захавальнік фондаў Эрмітажа Мікалай Пятроўскі і доктар гісторыі Эміль Вежбіцкі. З уласнай ініцыятывы, без дазволу афіцыйных польскіх уладаў, яны даследвалі стан каралеўскага пахавання. У іх таямнічыя планы ўваходзіла... выкраданне труны з нябожчыкам.

В Гродненских музеях хранятся четыре портрета монахов – видных деятелей картузианского ордена. Портрет Эразма де Виртхайма поступил в Гродненский историко-археологический музей (НД 14517, холст, масло, 100,3 х 76см) в 1992 году из Бернардинского костёла, портрет был в плохом состоянии, и в 2010 году Владимир Кислый реставрировал его, дублировав на новый холст.

Падкатэгорыі

Scroll to top