У апошняй чвэрці XVIII - пачатку ХХ стагоддзя яўрэі Расійскай імперыі захоўвалі абшчынную арганізацыю, на чале якой стаялі органы мясцовага самакіравання - кагалы. У адпаведнасці з роляй, якую яны адыгрывалі ў грамадстве, утвараючы па сутнасці яўрэйскую “дзяржаву ў дзяржаве", кагалы былі названы Шугуровым “талмудычна-муніцыпальнымі рэспублікамі”. Адна з галоўных функцый кагалу - гэта кіраванне яўрэйскай супольнасцю.

ДА ЧЫТАЧА

Героямі гэтай кніжкі з'яўляюцца прадстаўнікі знікшай і многімі забытай цывілізацыі — яўрэі мяжы аселасці. Яна ўкладзена з невялікіх нарысаў, якія распавядаюць пра лад жыцця гарадзенскіх яўрэяў у канцы XVIII пачатку ХХ стагоддзя. І хаця на яе старонках шаноўнаму чытачу сустрэнуцца дакладныя лічбы і цікавыя факты, няхай ён не шукае тут поўнай характарыстыкі побыту яўрэйскай суполкі ў Гародні.

Короткая история гродненского лагеря российской армии времен Северной войны оставила в истории Гродно много как материальных, так и нематериальных следов. Например, аж до Второй мировой войны несколько улиц города, современные Василька и Карбышева, носили название Под окопами, Под валами, Подвальская, а некоторые улицы, например Павловского, повторяют линию российских укреплений начала XVIII в.

Гродно впервые упоминается в связи с походом на кривичей, организованным киевскими князьями. Участником этого похода был «Всеволодко из Городна» - первый известный гродненский князь. Это событие фигурирует в трех дневнерусских летописях – Лаврентьевской, Радзвилловской и Ипатьевской. При этом Лаврентьевская летопись считается наиболее древней (сохранился список 1377 г.). Ниже приводим эти упоминания.

Наш горад здаўна ганарыцца еўрапейскімі традыцыямі. I гонар яго не беспадстаўны. Горадзен адзін з першых гарадоў Вялікага княства Літоўскага атрымаў права самакіравання - так званае магдэбургскае права. Юрыдычныя правы гарадоў на самакіраванне ўзніклі ў Заходняй Еўропе з канца XI стагоддзя як вынік барацьбы гараджан са сваімі сіньёрамі (біскупамі, феадаламі, каралямі) і паступова распаўсюдзіліся па ўсёй Еўропе.

Упэўнена сцвярджаю, што на пытанне аб тым, якія княствы складалі старажытную Беларусь, любы з вас пералічыць Полацкае, Тураўскае, Смаленскае, назаве нават Северскае і ў меншым выпадку напрыканцы нагадае Гарадзенскае. I ўжо зусім нічога не зможа распавесці пра гісторыю Гарадзенскага княства і ягоных князёў.