Некалькі тыдняў таму, калі быў зруйнаваны дом па вуліцы Віленскай, давялося пачуць галасы, а ці можна было выратаваць будынак, своечасова адрэагаваць, унесці яго ў спіс гісторыка-культурнай спадчыны. Адкажам на гэта – не, гэтага было зрабіць нельга.
І зусім не таму, што будынак не мае ніякай каштоўнасці сам па сабе або як частка ансамбля. Проста механізм папаўнення спісу гісторыка-культурнай спадчыны нашай рэспублікі функцыянуе зусім не так, як павінен функцыянаваць. Ён, фактычна, зусім не працуе.
Энтузіясты з Мінска і Гродна цягам ужо некалькіх гадоў спрабуюць папоўніць спіс гісторыка-культурнай спадчыны нашага горада. Спрабавалі пашырыць межы ахоўнай зоны на Новы Свет, пасля падавалі асобныя будынкі – казарму на вуліцы Перамогі, “Гарачы хлеб” на Горкага, яшчэ дзясятак заявак ляжыць у Мінкульце. Кожны раз міністэрства культуры чамусці прысылае гэтыя заяўкі ў гарвыканкам і пытае, ці хочаце вы такі будынак мець у спісе.
Вось і нядаўна Антону Астаповічу – старшыні рэспубліканскага таварыства аховы помнікаў, адмовілі ва ўнясенні ў спіс будынка па вул. Валковіча 23. Пры чым прапаноўвалася заява па гэтаму будынку ў спіс двойчы. Прычына – “неадпаведнасць стану будынка крытэрыям адбору матэрыяльных аб’ектаў, устаноўленых пунктам 2 артыкулу 20 закона”. Простай мовай – будынак занадта “зношаны”, каб быць сведчаннем нашага багатага мінулага.
Ніжэй змешчана частка Закона аб ахове гісторыка культурнай спадчыны ў РБ (Артыкул 20). Прапануем пашукаць, дзе прапісана неабходнасць Міністэрства культуры раіцца з мясцовымі ўладамі, ці патрэбен ім такі будынак, ці не запланаваны на месцы гэтага будынка які гіпермаркет, або ці ў надта дрэнным стане ён знаходзіцца. Нічога гэтага там няма. Але функцыянуе ўсё менавіта так. Таму спіс гісторыка-культурнай спадчыны горада над Нёмана за апошнія пяць гадоў папоўніўся толькі некалькімі будынкамі на вул. Мядовай (дзякуючы гісторыку Ігару Трусаву).
![]() |
![]() |
Аматарам жа пагаварыць пра “нікому непатрэбныя халупы” прапануем пару матэрыяльчыкаў пра тое як аднавілі драўляную спадчыну Томска і як яна стала турыстычным брэндам сібірскага горада.
Аднаўленнем дамоў займаюцца не толькі прыватныя інвестары, але і мясцовая адміністрацыя (чытаць тут).
Змены, якія адбываюцца з дамамі, да якіх прычыніліся руплівыя рукі спецыялістаў, проста ўражваюць.
Усе гэта, аднак, не азначае, што падаваць заяўкі на папаўненне спіса спадчыны нельга. Трэба падаваць заяўкі, трэба вывучаць спадчыну хаця б дзеля таго, каб пасля быў матэрыял для яе аднаўлення.
Закон аб ахове гісторыка культурнай спадчыны ў РБ
Артыкул 20. Крытэрыі адбору матэрыяльных аб’ектаў і нематэрыяльных праяўленняў творчасці чалавека для надання ім статусу гісторыка-культурнай каштоўнасці
1. Навукова-метадычная рада пры разглядзе прапаноў аб наданні матэрыяльным аб’ектам або нематэрыяльным праяўленням творчасці чалавека статусу гісторыка-культурнай каштоўнасці зыходзіць з наяўнасці ў прапанаваных для разгляду матэрыяльных аб’ектаў або нематэрыяльных праяўленняў творчасці чалавека адметных духоўных, мастацкіх і (або) дакументальных вартасцей, што пацвярджаецца адпаведнасцю аднаму з крытэрыяў:
1.1. яны з’яўляюцца:
адным з фактараў фарміравання нацыянальнага менталітэту;
рэдкім ці каштоўным сведчаннем існавання зніклай цывілізацыі;
эпічным творам, створаным або істотна пераасэнсаваным і відазмененым народам Беларусі;
аўтарскім творам мастацтва, створаным на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь або пад уплывам беларускай гісторыі, рэчаіснасці, менталітэту, асяроддзя ці іншых фактараў;
выдатным мастацкім творам, шэдэўрам, створанымі і (або) прызнанымі за межамі Рэспублікі Беларусь;
матэрыяльным аб’ектам або нематэрыяльным праяўленнем творчасці чалавека, асаблівасцямі ладу жыцця, характэрнымі толькі для культуры народа Беларусі;
дакументальнай фіксацыяй, сімвалам або іншым праяўленнем ці абазначэннем з’яў, падзей або працэсаў, якія звязаны з гісторыяй Рэспублікі Беларусь, яе асобных рэгіёнаў, радаводаў ці этнічных груп або маюць міжнароднае значэнне;
выдатным ці арыгінальным вынікам творчага або навукова-тэхнічнага эксперыменту;
рэдкім на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь або выдатным дасягненнем іншага народа;
вынікам або сведчаннем недаследаваных працэсаў;
пахаваннем славутага чалавека, брацкай магілай воінаў, змагароў, якія загінулі за якую-небудзь адзіную высакародную справу, і (або) ахвяр ваенных падзей, узброеных канфліктаў, масавых рэпрэсій;
традыцыйнай тапанімічнай назвай;
1.2. яны з’яўляюцца рэдкім або выдатным узорам:
створанага чалавекам асяроддзя;
выкарыстання ў дзейнасці чалавека прыродных фактараў і асаблівасцей;
збудавання ці іншага твора, якія маюць тыповыя ўласцівасці, характэрныя толькі для культуры народа Беларусі;
збудавання ці іншага твора, прадметаў быту або прадметаў іншага прызначэння пэўнага гістарычнага перыяду, рэгіёна ці этнічнай групы;
твора народнага мастацтва пэўнага гістарычнага перыяду, рэгіёна ці этнічнай групы;
вырашэння гаспадарчых, вытворчых, фартыфікацыйных, арганізацыйных і іншых пытанняў;
стылістычнага напрамку або рэгіянальнай ці этнічнай асаблівасці, выяўленых у любым відзе мастацтва;
1.3. яны непасрэдна звязаны з:
падзеямі або ідэямі і перакананнямі, якія аказалі значны ўплыў на ход гістарычнага, культурнага і (або) духоўнага развіцця чалавецтва і народа Беларусі;
жыццём і дзейнасцю выдатных асоб свету і Рэспублікі Беларусь;
1.4. яны лічацца:
звязанымі з народнымі паданнямі, легендамі, іншымі эпічнымі творамі, народнымі абрадамі;
матэрыяльнымі аб’ектамі, якія маюць выдатныя ўласцівасці;
1.5. яны аказалі (аказваюць) значны ўплыў на развіццё мастацтва, духоўнасць грамадства, светапогляд людзей у пэўны гістарычны перыяд або на тэрыторыі асобнага рэгіёна ці этнічнай групы;
1.6. яны змяшчаюць у сабе недаследаваны (не поўнасцю даследаваны) культурны пласт.
2. Рашэнне аб неабходнасці надання матэрыяльным аб’ектам статусу гісторыка-культурнай каштоўнасці можа быць прынята толькі ў адносінах да аўтэнтычнага ці рэстаўрыраванага ў адпаведнасці з навукова-праектнай дакументацыяй матэрыяльнага аб’екта. Пры гэтым з часу першапачатковага стварэння нерухомага матэрыяльнага аб’екта павінна прайсці не менш чым 40 гадоў і ён павінен быць поўнасцю або не менш чым на 90 працэнтаў адноўлены ў адпаведнасці з гістарычнымі данымі на ранейшым месцы.
-
Катэгорыя: Праблемы захавання спадчыны
-
Апублікавана 03 Снежань 2013
Апошняе
- Гродненский военный лагерь 1705 – 1706 гг.
- Первое упоминание про Городен - 1127 год
- НА ПРАВАХ МАГДЭБУРГА
- ГАРАДЗЕНСКАЕ КНЯСТВА (ПАЧАТАК ГІСТОРЫІ)
- ІМЯ ГОРАДА
- Тайны семейной усыпальницы
- Андрэй Чарнякевіч Айцы горада: кіраўнікі гродзенскага магістрата ў міжваенны час і іх лёсы 1919–1939 гг.
- Старая Лента. Гродненский синематограф: забытые страницы
- В аренду предводителю дворянства или история дома на ул. Академической