Працы па рэканструкцыі аб’екта матэрыяльнай нерухомай гісторыка-культурнай спадчыны “Комплекс Старога замка:” (шыфр 411Г000003, катэгорыя 1), што былі распачатыя ў 2015 г., маюць праводзіцца на аснове распрацаванай спецыялістамі і зацверджанай праектнай дакументацыі. Да таго, “Праектныя работы на матэрыяльных гiсторыка-культурных каштоўнасцях выконваюцца на падставе матэрыялаў навукова-даследчых работ” (арт. 113 п.2 Кодэксу аб культуры РБ). Гэта неабходна дзеля папярэджання неабгрунтаванага ўмяшальніцтва ў аб’ект спадчыны, а таксама дзеля пазбягання выпадковых і неабгрунтаваных аўтарскіх зменаў у аб’екце, што не грунтуюцца на яго вывучэнні.

12 снежня 1988 года на Беларусь прыехала афіцыйная камісія з суседняй краіны. Яе ўзначальваў дырэктар Каралеўскага замка ў Варшаве, прафесар Аляксандр Гейштар, гісторык. У склад дэлегацыі ўваходзілі: прафесар Тадэвуш Дзержыкрай-Рагальскі, антраполаг; доктар Марэк Квяткоўскі, гісторык мастацтвазнаўства; доктар Тадэвуш Поляк, рэстаўратар; прафесар Анджэй Загорскі, гісторык; магістр Яцэк Рулевіч, юрыст з Міністэрства культуры і мастацтва; доктар Збігнеў Пяноўскі, археолаг; рэдактар і публіцыст Збігнеў Сьвенх; рэдактарка і публіцыстка Аляксандра Згажэльска; фотаграфікі Адам Буяк і Эдвард Граховіч; консул Генрык Каліноўскі з Генеральнага Консульства ПНР у Мінску.

Аўтары большасці артыкулаў аб перазахаванні Панятоўскага ў 1938 годзе лічылі, што Вавэль – гэта найбольш адпаведнае месца для апошняга спачыну караля. У якасці аргумента яны адзначалі, што без рэформаў часоў Станіслава Аўгуста, без Канстытуцыі 3-га Мая, без росквіту навукі, адукацыі і культуры Польшча наўрад ці перажыла б расійскую няволю. Другая група – суровыя крытыкі – пагаджалася на кафедральны сабор св. Яна ў сталіцы. І толькі некаторыя, абсалютна непрымірымыя, падтрымлівалі ссылку Панятоўскага ў правінцыйны Воўчын.

У 1922 годзе разам з ксяндзом-пралатам Канстанцінам Будкевічам крыпту Станіслава Аўгуста наведалі сябры Польскай Рээвакуацыйнай Дэлегацыі: ксёндз-прафесар Браніслаў Усас, захавальнік фондаў Эрмітажа Мікалай Пятроўскі і доктар гісторыі Эміль Вежбіцкі. З уласнай ініцыятывы, без дазволу афіцыйных польскіх уладаў, яны даследвалі стан каралеўскага пахавання. У іх таямнічыя планы ўваходзіла... выкраданне труны з нябожчыкам.

Станіслаў Аўгуст узышоў на трон у нядзелю 25 лістапада 1764 года. Урачыстасці, згодна з тагачасным каранацыйным цырыманіялам, доўжыліся тры дні. Сойм дазволіў, каб яны прайшлі ў Варшаве, а не на Вавелі ў страдаўняй сталіцы Кракаве. Такое адступленне ад традыцыі адбылося ў гісторыі Рэчы Паспалітай двойчы. Абодва каралі мелі імя Станіслаў, і ў абодвух быў трагічны лёс. І Станіслаў Ляшчынскі, і Станіслаў Панятоўскі, у адрозненне ад іншых польскіх манархаў, былі пахаваны па-за межамі краіны.

Сення гэта стары, закінуты дом, прызначаны пад знос. Апошні на сваей часцы вуліцы. Але так было не заўседы.

W lutym 1932 r. „Gazeta Grodzieńska” nadrukowała informacje, że w domu Nr 4 przy ulicy Poniatowskiego w Grodnie zamieszkał jakiś tajemniczy duch. Duch ten, jak pisano, przenosił rzeczy po domu, wylewał gorącą wodę z czajnika i wydawał różne dziwne dźwięki. Przywid najbardziej lubił młodego syna właścicieli Witolda Gerutto.

Scroll to top