• рэканструкцыя
• праект
• разбурэнні
• міжваенная Гародня

Człowiek w mundurze wojskowym zawsze był integralną częścią pejzażu grodzieńskiego. Od razu po powstaniu styczniowym w naszym mieście był rozmieszczony potężny garnizon wojskowy – kilka pułków piechoty, brygada artyleryjska i batalion wojsk inżynieryjnych.

Wszystkie te jednostki razem z wielką ilością służb pomocniczych sięgali nawet około 20 tysięcy ludzi. Potrzebowali oni stałego dachu nad głową który do lat 70-ch XIX st. był im zabezpieczany przez specjalną powinność mieszczan, które musieli przyjmować wojskowych w swoich domach.

W połowie lat 1880-ch powstała inicjatywa budownictwa w Grodnie wielkich koszar wojskowych. Koszary zaczęto budować w roku 1886 i zakończono po dwóch latach. Kompleks składał się z dziewięciu ceglanych piętrowych i dwupiętrowych koszar z własnym szpitalem i cerkwią pułkowa ku czci Św. Mikołaja. Przy tych koszarach powstali w Grodnie nowe ulicy – Prochowa, Artyleryjska, Wiacka (od nazwy Wiackiego pułku piechoty carskiej). Budownictwo koszar prowadzono także na Foluszu, przy starym Cmentarzu Farnym, w pobliżu mostu kolejowego, ale największy kompleks koszarowy znajdował się akurat na Aleksandrowskim przedmieściu (słobodzie) w rejonie współczesnych ulic Proletarskiej – Czerwonoarmiejskiej – Szczorsa (byłej Wiackiej).

W 1915 roku na terenach koszar szły walki pomiędzy wojskiem rosyjskim i niemieckim, wobec czego część budynków uległa zniszczeniu. A od początku lat 1920-ch w koszarach już rozmieścił się garnizon polski. Koszary przemianowano na „Koszary Legionowe” (później Kościuszki) i „Koszary Bema”. Rozlokował się tu 76 pułk piechoty imienia Ludwika Narbutta. W latach 30-ch powstało w pobliżu jeszcze kilka budynków, tak zwane „Koszary Sułkowskiego” gdzie rozmieścił się 7 batalion pancerny.

Stąd polskie żołnierze wyruszyli na front przeciwko Niemcom a już latem 1941 roku hitlerowcy zorganizowali w byłych koszarach tabor koncentracyjny N 324 dla jeńców sowieckich. Od jesieni 1941 do wiosny 1943 roku umarło tu około 30 tysięcy ludzi.

W latach powojennych koszary nadal służyli wojskowym celom. Tylko po rozpadzie ZSRR byłe „miasteczka wojskowe” zaczęto przekazywać dla miasta. Od roku 2008 stają puste byłe koszary Sułkowskiego, koszarowe budynki z czasu międzywojennego zostali prawie całkiem zburzone. Jeszcze pozostali najbardziej kosztowne z punktu widzenia architektury dziewiętnastowieczne koszary byłego Wiackiego pułku armii cesarskiej przy ulicy Szczorsa ale i oni już od dwóch lat stoją całkiem opuszczone. Tak samo puste są stare koszary na Foluszu czy przy ulicy Gorkiego. Los ich jest niepewny o ile w poprzednich latach wpisać na listę zabytków budynki, które stanowili własność wojskową, było bardzo ciężko. Teraz cały teren bardzo szybko może być przekazany pod budownictwo jakiegoś nowego hipermarketu i wtedy koszary czeka los cudownego budynku przy ulicy Pobiedy, zrujnowanego wiosną 2013 roku. A przecież stare koszary są nie tylko symbolem i pomnikiem braterstwa broni i bogatej wojskowej historii Grodna ale też mogą po renowacji otrzymać nowe życie jako galerie, biura albo nawet budynki mieszkalne.

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł