Rynek w latach 1920-30

Z 2005 roku trwa bezwzględne w skali niszczenie miasta, które stało się kolebką nie tylko państwowości Białoruskiej, było krótko stolicą Wielkiego Księstwa Litewskiego sejmów Rzeczypospolitej w tym jej ostatniego sejmu 1793 roku. O Grodnie tych czasów pisał Władysław Reymont laureat nagrody Nobla. Ulica jego imienia pozostała jako jedna z nielicznych z czasów międzywojennych. Pozostawił wiele opisów w „Ostatnim sejmie Rzeczypospolitej”, opisując jego ulice i wybrzeża. Opowieść ta budzi nastrroje patriotyczne Białorusinów i Polaków.

W literaturze pięknej Białoruskiej i Polskiej jest on symbolem wielokulturowości i przenikania kultur i tradycji narodowych. To miasto Elizy Orzeszkowej, Czesława Niemena kompozytora i muzyka polskiego, Franciszka Zamenhoffa, stworzyciela esperanto, Leona Baksta, malarza rosyjskiego. Grodno był domem dla wielu żydowskich uczonych z XVII po XX wiek. Wśród nich można wymienić Aryeh Löba ben Mordecai Ha-Levi Epsteina, Jonathana Ben Josepha i inn. Ich potomkowie jeszcze dzisiaj mieszkają w Izraelu, USA, Europie Zachodniej, Ameryce Południowej.

To miasto współpracy między kulturami. Można tutaj wspomnieć chociażby katastroficzny w skutkach pożar 1885 roku. Wtedy Eliza Orzeszkowa pomogła licznej rzeszy mieszkańców miasta, które pozostali bezdomni i bez szans na odzyskanie majątku. Te tradycje współpracy ujawnili się jeszcze raz podczas gdy miasto było okupowane, zwłaszcza w latach 1941-1944.

Fara Witolda w latach międzywojennych

Grodno to miasto ze swoistym klimatem. Było wielokrotnie niszczone w czasie wojen XVII -XVIII stuleci i w czasie Drugiej Wojny Światowej. Ale nigdy w niedawnej historii miasta nie zdarzało się takiego okrucieństwa wobec zabytków. Unikalne dla światowej spuścizny kulturowej. W latach 1960-80ch władze sowieckie w mieście wyburzyli wiele pomników architektury XVII-XX wieku. Dzisiejsza administracja miasta faktycznie utożsamia się z najgorszą tradycje burzenia w manierze bolszewickiej. Chociaż ona może zrobić wszystko dla odrodzenia miasta, które może zająć należyte miejsce w ogólnoeuropejskich marszrutach turystycznych.

Wznowienie pałacu Radziwiłłów, budynku ratuszy, kwartału rzemieślników Tyzenhauza, nowy most przez Niemen, byłyby najlepszymi rozwiązaniami dla miasta, które zasługuje na to by stać się częścią dziedzictwa kulturowego całego świata. Nie powinno ono być zgładzono buldożerami i zaniknąć pod gruzami

Mianowicie w Grodnie toczy się akcja filmu „Europa, Europa” Agnieszki Holland

A ile jeszcze filmów mogłoby powstać w Grodnie!

Oto charakterystyczny fragment z jednej strony internetowej

TOLERANCJA

...Grodno, ale i cała Białoruś to w pewnym sensie wzór tolerancji religijnej, takiej z jaką mieliśmy do czynienia tylko w czasach dawnej Rzeczypospolitej. Prawosławni, Katolicy, Żydzi czy Muzułmanie żyją w zgodzie pobierają się między sobą, wspólnie obchodzą święta szczególnie chrześcijańskie (czasem pod dwa razy w wg. kalendarza gregoriańskiego a potem juliańskiego)...

Po roku 1991 po odzyskaniu Białorusią niepodległości młodzież całej Europy odkryła dla siebie miasto nad Niemnem. Wiele istniejących marszrutów turystycznych i pielgrzymkowych zaliczają go za punkt zwiedzenia. Świadczą o tym niezliczone strony internetowe z wypowiedziami o naszym mieście. Wróciło ono na mapy całej Europy, a teraz może ponownie z tych map zniknąć. Wzywamy wszystkich nieobojętnych do losów Grodna wspierać akcje ratowania miasta. Napiszcie list władzą miasta prosząc ich powstrzymać burzenie kamienic i całych kwartałów w mieście. To pomoże przewrócić proces barbarzyńskiego niszczenia miasta spotkania wielu kultur, ściśle związane z historią Białorusi, Izraela, Polski i całej Europy i Świata

Adres Grodzieńskiego (miejskiego) komitetu wykonawczego:

Гродненский городской исполнительный комитет
230029, г. Гродно, площадь Ленина, 2/1

Białoruś, Grodno, 230029, Ploszcza (plac) Lenina, dom 2/1

Bruk grodzieński, który widział wiele najazdów i okupacji. Teraz go niema - w czasie pokoju...