• Савецкая пл.

Нейкім дзіўным чынам – вось ён fatum, сайшліся разам дзьве навіны: першая, аб рашэнні Навуковай Рады адносна будынка па вуліцы Сацыялістычнай № 44, ды вестка пра адстаўку гарадзенскага губернатара.

Першую мы сустрэлі з радасцью, бо не чакалі, хаця і спадзяваліся дзесьці ў глыбіне сэрца. Другая застала знянацку: яе чакалі яшчэ год таму, нават “Гродзенская праўда” – дзіўная рэч, супакойвала гараджан наконт чутак аб змене кіраўніка, аднак усё адбылося зусім інакш – гвалтоўная адстаўка, малазразумелыя тлумачэнні і, калі ласка, чарговая порцыя чутак.

Мясцовыя выданні абмежаваліся стрыманай канстатацыяй факту – нават тыя, хто яшчэ ўчора пачыналі са штодзённай ассаны на першым развароце ў адрас магутнага старшыні. Газеты з іншай паліцы надрукавалі больш разгорнутыя каментары, на змястоўнасць якіх гэта, нажаль, амаль не паўплывала: сэнс не заўсёды залежыць ад колькасці літараў у сказе. Прыйдзецца, напэўна, чакаць, пакуль усё той жа спадар Аляксандр – вядома Фядута, як той Салтыкоў-Шчадрын, знойдзе вольную хвілінку, каб пацешыць паспалітага чытача ўзорнай біяграфіяй чарговага мясцовага губернатара.

А пакуль навіна сталася аб’ектам палемік на блогах ды інтэрнэт-старонках у фармаце неўмяручай падворкавай лірыкі. Вядома, віртуальны плот, у які патрошку пераўтварылася беларуская інтэрнэт прастора, вытрымае шмат, аднак нам залежыць на тым, каб паспець звярнуць увагу на іншае.

Усё што я ведаў пра апошняга губернатара, абмяжоўваецца ўражаннем ад ягонага класічнага профілю, якім той моцна нагадваў патрыцыя часоў заката Імперыі, ды расповедаў тых, каму давялося пачуць на сабе яго цяжкую “кіроўную длань”. Сярод апошніх апынулася і некалькі нашых сяброў з harodnia.com, якіх губернатар адным выразам свайго твару прымусіў пакінуць залу пад час паседжання, на якім вырашаўся лёс чарговага гістарычнага будынка (не на карысць апошняга). Зразумела, што пра сімпатыі тут гаварыць няма чаго, аднак...

Адзіны раз, калі мы пабачыліся – дакладней, гэта я з блізку пабачыў яго, бо наконт таго, ці заўважалі мяне, да сёняшняй пары моцна сумняваюся, быў амаль год таму. Ранкам, спазняючыся на працу і адчуваючы ўжо ўсе наступствы, завярнуў за вугал палаца Масальскіх, што па Ажэшкі (для тых, хто забыўся – там у скляпеннях месціцца “Карчма”) і знянацку амаль не наляцеў на губернатара. Усё адбылося нечакана і неяк нават па-хатняму. Губернатар стаяў адзін на суцэльна пустой вуліцы – быццам постаць з фільма Пазаліні, і задраўшы галаву ўважліва пазіраў угару на фасад былога Акружнога суда, што як раз далучаўся да палаца з боку Савецкай вуліцы. Ягоны позірк няспешна, па гаспадарску, абмацоўваў старую камяніцу, і тая, як мне падалося, нават заружавелася ад напружання, быццам ёй збіраліся зрабіць непрыстойную прапанову. Адзіны, хто перашакаджаў, быў асабісты кіроўца ў чорным самаходзе побач, што чакаў з адчыненымі дзвярыма, неяк зусім не да месца разгарнуўшы газету.

Вельмі добра памятаю парадак думак у свай галаве. Першая: “Няўжо і гэта знясуць”! Другая – зусім шалёная: “Трэба падыйсці і выказаць усё тое, што назапашылася з часоў апошняй рэканструкцыі Савецкай плошчы”. І, нарэшце: “Можа прапанаваць свае паслугі ў якасці экскурсавода? А раптам, за некалькі хвілін, я здолею змяніць погляд гэтага чалавека на горад, які дастаўся яму ва ўладанне зусім выпадкова? Можа проста не было таго, хто б патлумачыў усю недарэчнасць ягоных захадаў тут, у Гародні, якая прыймала першых асобаў еўрапейскай гісторыі?” Ногі адносілі мяне ўсё далей, а ў галаве круціліся розныя варыянты працягу нашай сустрэчы, якія патроху ўсё больш нагадвалі ўрыўкі з галівудскага кіно.

А так, паважна, што можна было б патлмучыць гэтаму чыноўніку? Распавеці пра старую, якая сядзела на вуглу Саборнай ды Мураўёва ў пачатку ХХ стагоддзя, гандлюючы рознай драбязай, і адначасова была галоўнай крыніцай усіх гарадскіх навін, ведаючы нават тое, аб чым не здагадваўся гарадскі обер-паліцэйскі? Пашукаць разам гарадскую браму, што, верагодна, магла стаяць калісьці на Віленскай; прыглядзецца скляпенням былой сапраўднай турэцкай кавярні – адзінай у горадзе; паразважацаь пра гарадзенскую оперу, якую няўрымслівы Тызенгаўз збіраўся паставіць на месцы сёняшняга банка? А можа, паказаць губернатару слова “Закон”, што схавалася сярод віньетак на фасадзе гэтай самай камяніцы, якую ён гэтак уважліва разглядаў. Ці не тое слова ён тады шукаў?

Дзіўны час. Быццам бы ёсць чалавек, а быццам ужо няма. Усё залежыць, кім яго зараз прызначаць. А мы ўжо разам чакаем на адукаванага, гаспадарлівага, “чэстнага”, справядлівага, закаханага ў наш горад… Спадзяемся, што “прыедзе добры барын” і вось тады! Толькі чамусці падаецца, што хутчэй у Гародні другі раз запар прызямліцца вышэйшы абраннік, чым здзейсняцца нашыя спадзявання.

Што ж застаецца? Застаецца абноўленная Савецкая плошча і кіламетры пліткі, квадратныя метры навабудоўляў ды фарбаваныя муляжы. Мост праз Нёман, што пакуль не знайшоў свайго імя – ці то ён стары, ці то “Новы”. А яшчэ масток над Гараднічанкаю – не той, для закаханых, а другі, побач з домам Масонаў і выяваю мужчыны ў Трохвуголцы, які, падобна, увасабляе рускамоўную аватару архітэктара Сакка. Застаецца перакінутая праз ваду кладка з бятону, дзе калісьці былі вядомыя ва ўсёй Гародні “пераскокі” і працаваў кінатэатр «Palac» пані Мілабедзкай, пазней змяніўшы назву на «Uciecha», дзе, між іншым, можна было пабачыць «магутную эратычную драму «Боская кабета» з Грэтай Гарбо. Гэтае месца, і сам масток павінны былі выглядаць зусім інакш – мець свой “стыль”, каб адпавядаць эпосе і густу. Але былы губернатар, пабачыўшы падчас падарожжа па горадзе непрывабную бятонную пліту, загадаў прывезці і пакласці яе сюды – каб рэч дарма не гублялася. Вось і маем зараз яшчэ адну гарадзенскую легенду.

Большасць жа з уладальнікаў утульных кабінетаў у хмарачосе побач куды меньш сентыментальныя за нас. Яны таксама чакаюць, пралічваюць, стрымана дзеляцца “сакрэтнай” інфармацыяй. Можа, нават, дзесьці як раз у гэты момант разгортваецца інтрыга, якой у стане пазайздросціць нават Мадрыдскі двор! Аднак, калі ўсё скончыцца і прагучыць імя новай першай асобы, жыццё надалей паточыцца сваёй каляінай і для нас саміх жа лепш, каб не апынуцца на ейным шляху ў гэты момант.

Jendrus

• Назад
• Наперад